Bij de ingang van Acodo, een weeshuis in de Cambodjaanse stad Siem Reap, hangt een gedragscode aan de muur. Bezoekers moeten zich registreren bij de beveiliger en mogen alleen onder begeleiding van personeel het terrein op, valt er te lezen. Van die regels komt echter niets terecht. Er is geen beveiliging, er is geen personeel, het hek staat open.
Miyling Chhev en drie jongere kinderen zijn wel aanwezig. Ze zitten op het podium van een klein theater dat op het terrein is gebouwd. Als weeskinderen stonden zij hier jarenlang iedere dag te dansen en te zingen voor toeristen, die massaal naar Siem Reap komen om de Angkor tempels te bewonderen. ”Met traditionele dansen haalden we donaties op”, zegt Miyling. ”De bezoekers vonden het geweldig.”
In werkelijkheid is Miyling (18) geen wees. Haar beide ouders leven nog. ”Zij zijn arm en wonen op het platteland. Ik bezoek ze tijdens de feestdagen”, vertelt de jonge vrouw die sinds tien jaar bij Acodo woont.
Cambodja telt meer dan vierhonderd weeshuizen, waarin ruim 16.000 kinderen opgroeien. Drie van de vier ’weeskinderen’ heeft echter nog minimaal één ouder, zo blijkt uit onderzoek. Volgens Unicef heeft Cambodja dan ook veel te veel weeshuizen en is het daarmee gepaard gaande ’voluntourism’, waarbij buitenlanders naar het tehuis komen om vrijwilligerswerk te doen of om geld te geven, schadelijk. Het zorgt er voor dat families worden opgebroken en kinderen buiten hun eigen omgeving opgroeien, aldus Unicef.
Op de rommelige binnenplaats van Acodo is een waterput opengebroken; er drijft afval in. Bij de slaapzaal zijn de namen van donateurs op een muur geschreven. Een Australische familie gaf duizenden dollars, een Amerikaanse tastte ook diep in de buidel. De tijd van vrijgevigheid en dansende weeskinderen lijkt echter voorbij. ”Twee jaar geleden woonden hier 76 kinderen, nu zijn er nog maar tien”, zegt Miyling. Waar de beveiliger is gebleven die ongewenste bezoekers hoort tegen te houden, weet Miyling niet. De manager is volgens haar elders.
Gebrek aan alles
Onderzoekers roepen al tijden dat Cambodjaanse weeshuizen geregeld als een onderneming worden gerund waarbij het binnenhalen van donaties centraal staat. Ze doen in armoede levende families beloftes die soms moeilijk zijn te weerstaan: een goede opleiding voor je kind, een bed en iedere dag drie gezonde maaltijden. De werkelijkheid is vaak anders.
”Veel kinderen in deze instituten krijgen slecht of helemaal geen onderwijs. Soms is er een gebrek aan geld of aan personeel, met als mogelijk gevolg onvoldoende gezonde voeding en slechte leefomstandigheden”, aldus Iman Morooka, woordvoerster van Unicef Cambodja. ”Kinderen in een weeshuis lopen bovendien een groter risico op geweld of mishandeling dan bij hun families.”
Nieuw zijn de problemen niet. Wel zijn ze lange tijd genegeerd. Door corruptie, incompetentie en een gebrek aan middelen faalde het overheidstoezicht. Zo bleken er vorig jaar in vijf provincies 267 tehuizen te zijn in plaats van de 139 die bij de overheid waren geregistreerd.
Bij New Future for Children, een weeshuis in Phnom Penh, gaat het anders. Twaalf van de zestien kinderen hier hebben geen ouders meer. Het tehuis waarin zij wonen oogt schoon, veilig en rustgevend. Kinderen spelen er ontspannen op het terrein. Directeur Suon Socheat kijkt goedkeurend toe.
”Het is teleurstellend dat sommige weeshuizen als onderneming worden gerund”, vertelt Suon. ”Ik wil dat de kinderen opgroeien met goed onderwijs en met een goede toekomst in het vooruitzicht, niet dat ze als een attractie voor toeristen worden gezien.”
De Cambodjaanse overheid toont zich inmiddels bewust van de situatie. Zij zegt de opening van nieuwe tehuizen niet toe te staan en wil volgend jaar in vijf provincies dertig procent van de weeskinderen gereïntegreerd hebben in de gemeenschap.
Suon is er voorstander van dat er geen nieuwe weeshuizen meer worden geopend. Maar sluiten kan tot nieuwe problemen leiden, waarschuwt hij. Want waar gaan de kinderen dan naartoe? ”De overheid heeft destijds de fout gemaakt foute weeshuizen de deuren te laten openen. Als je ze nu gaat sluiten, kunnen de kinderen daar opnieuw onder lijden.”
Campagne tegen vrijwilligerswerk
Het Better Care Network (BCN), een samenwerkingsverband van organisaties die zich inzetten voor weeskinderen, houdt dit najaar een campagne die Nederlandse jongeren moet ontmoedigen om vrijwilligerswerk in weeshuizen te doen.
Volgens BCN trekken weeshuizen ieder jaar duizenden jongeren, maar leidt hun vrijwilligerswerk tot onthechte kinderen die ver van hun familie opgroeien. Actrice en presentatrice Nicolette van Dam ging voor de campagne naar Cambodja om de gevolgen van vrijwilligerswerk in weeshuizen in beeld te brengen. De campagne start op 10 november.
Het originele artikel vind je hier.
