Net als veel mensen keken wij woensdag 11 januari 2023 met ontsteltenis naar de aangrijpende reportage in Nieuwsuur die liet zien waar we al meer signalen over binnenkregen: kinderen die in kindertehuizen in Oekraïne wonen, door Russische militairen worden ontvoerd en in adoptiegezinnen in Rusland opgenomen worden. Te zien was hoe dit een structurele, goed voorbereide operatie is, waar mogelijk duizenden Oekraïense kinderen het slachtoffer van zijn. Een tragedie binnen een tragedie. Mogelijk gemaakt door een strategie die, notabene geleid door de Russische Kinderombudsvrouw, van deze kwetsbare kinderen Russische burgers maakt. De vraag is of deze kinderen, van wie 92% nog een of beide ouders heeft, met hun nieuwe paspoort en Russische adoptieouders ooit weer terug kunnen keren naar het land waar ze thuishoren.
Wij maken ons als kinderrechtenorganisaties zeer veel zorgen om deze kinderen, en om alle kinderen ter wereld die zonder bescherming van familieleden, vaak zonder registratie, in dit soort tehuizen opgroeien. Wereldwijd zijn dat er zo’n 5,4 miljoen, in Oekraïne ruim 100.000.
Schade van het opgroeien in kinderhuizen
De Verenigde Naties, gerenommeerde wetenschappers, alle grote en inmiddels ook veel kleinschalige ontwikkelingsorganisaties, iedereen is het er unaniem over eens: zélfs als er goede zorg is, raken kinderen beschadigd als ze opgroeien in een tehuis. Kinderen lopen grote achterstanden op in fysieke, sociaal-emotionele en cognitieve ontwikkeling. Bovendien ontwikkelen zij verlatingsangst, hechtingsproblemen en hebben ze een lager zelfvertrouwen. Dit komt door het ontbreken van individuele aandacht van vaste verzorgers die er altijd voor ze zijn. De effecten van het opgroeien in een gezin op de ontwikkeling van een kind zijn spectaculair. Zelfs als de omstandigheden niet optimaal zijn. Kinderen die uit een instelling in een gezinsomgeving terecht komen (zonder mishandeling en verwaarlozing) laten een zeer grote ontwikkeling op fysiek, cognitief en sociaal-emotioneel gebied zien. Een kind ontwikkelt zich het best in zijn eigen omgeving, waar het bekend is met taal en cultuur en vaste mensen heeft om op terug te vallen. Deze situatie in Oekraïne laat zien hoe kwetsbaar deze kinderen zijn voor kinderhandel en ontvoeringen. Ook in niet-oorlogssituaties zijn kinderen in tehuizen hier extra kwetsbaar voor.
Oproep
De situatie van deze Oekraïense kinderen vraagt om actie, ook van ons als Nederlanders. Wij roepen iedereen op: sluit u aan bij de wereldwijde beweging die er is om zorg in tehuizen te vervangen door familiezorg, door organisaties te steunen die kinderen en hun gezinnen hulp of pleegzorg bieden. Steun dus geen organisaties die kinderhuizen opzetten en doe geen vrijwilligerswerk of stages in kinderhuizen.
Wij roepen Nederlandse politici en Kamerleden op deze kinderontvoeringen op de politieke agenda te zetten, de situatie te monitoren en de verantwoordelijken te laten vervolgen. Laten we bouwen, samen met collega’s in de EU en via onze ambassades wereldwijd, aan goede familiegerichte jeugdzorg. De huidige houding van de Nederlandse overheid rondom het afbouwen van zorg voor kinderen in tehuizen en het ontraden van vrijwilligerswerk in tehuizen is inactief, ondanks dat er al drie jaar een rapport met tal van goede aanbevelingen ligt. Laat deze schrijnende situatie een wake-up call zijn voor ons allemaal, om ons gezamenlijk in te zetten voor familiegerichte zorg voor ieder kind.
