Joni Verstraete deed onderzoek in Cambodja naar de gevolgen van ”weeshuis toerisme” op kinderhuizen en schreef haar scriptie voor de Leeds Metropolitan University hierover. Ze formuleerde aanbevelingen voor de kinderhuizen, vrijwilligers en betrokken organisaties. Ook keek ze naar waar het fenomeen ”weeshuis toerisme” vandaan komt.
Via interviews met managers, eigenaars en vrijwilligerscoördinatoren van kinderhuizen in Cambodja is gekeken naar hun visie op de sociaal-economische gevolgen en de positieve en negatieve gevolgen van ”weeshuis toerisme”. Met name de ideeën van de ontvangende organisaties kregen de nadruk in het onderzoek.
De onderzoeksresultaten tonen aan dat de ontvangende organisatie het weeshuis toerisme vooral als positief ervaart. Het kinderhuis wordt vaak gezien als ”de betere optie voor kinderen uit moeilijke en gevaarlijke gezinssituaties”. Andere positieve effecten die de organisaties noemen o.a. zijn toegang tot onderwijs, meer zelfvertrouwen, werken met goedkope geschoolde mensen uit het Westen, positieve invloed op het spreken van de Engelse taal bij de staf, de reclame die wordt gemaakt door de toerist voor het kinderhuis, het inzamelen van geld door vrijwilligers en bezoekers voor het kinderhuis en de positieve economische impact op de omringende restaurants, winkels en hotels.
Zowel in bestaande literatuur als in de interviews die Joni heeft gehouden is de reputatie van vrijwilligersorganisaties veelal negatief. Enkele punten die werden aangedragen door respondenten: het vele werk dat rekrutering en management van vrijwilligers met zich meebrengt, het kleine financiële voordeel dat men van de vrijwilligers krijgt, de moeilijke relatie en de onprofessionele houding van de vrijwilligersorganisaties, de mogelijke psychologische gevolgen op de kinderen, het soms onprofessionele gedrag van vrijwilligers, en het verstoren van de dagelijkse werking van het kinderhuis door vrijwilligers en bezoekers.
Het werd duidelijk dat de resultaten van het onderzoek en de literatuur erg contrasteren. Waar in de literatuur en media vooral de negatieve gevolgen van weeshuis toerisme worden benadrukt, benadrukken de respondenten vooral de positieve gevolgen. De respondenten uit het onderzoek van Joni erkennen het bestaan van de frauduleuze kinderhuizen waar veel aandacht voor is, maar wensen hiermee niet geassocieerd te worden.
Het onderzoek bekijkt weeshuis toerisme vanuit een andere invalshoek maar belicht ook de literatuur, media en resultaten van academische onderzoeken. De kijk van de ontvangende organisatie wordt ook vergeleken met deze literatuur en academische onderzoeken naar de effecten van weeshuizen op kinderen. Hier komen een aantal belangrijke punten naar voor zoals het feit dat de ontvangende organisatie in dit onderzoek vaak geen achtergrond of opleiding heeft in kinderopvang en -verzorging waardoor tekenen van psychologische trauma’s bij kinderen over het hoofd gezien kunnen worden. Wel staan ze veelal open voor informatie over alternatieve zorg en re-integratie in de familie.
Lees ook een artikel over haar onderzoek op website van Tourism Concern: Residential care centre perspectives on the impacts of orphanage tourism in Cambodia
Al met al laat het onderzoek veel verschillende kanten van de problematiek rond vrijwilligerswerk in kinderhuizen in Cambodja zien. Better Care Network Netherlands wil nogmaals benadrukken dat ongeacht de omstandigheden in kinderhuizen, een kinderhuis altijd een laatste optie moet zijn en eerst naar andere oplossingen gezocht moet worden voor kinderen die niet bij hun ouders kunnen opgroeien. Armoede mag geen reden zijn om kinderen van hun ouders en gezin te scheiden. Als een kinderhuis de enige mogelijke - en tijdelijke - oplossing is, heeft de overheid van Cambodja hiervoor minimale standaarden opgesteld waar aan moet worden voldaan.
Joni Verstraete is consultant responsible tourism management. Mocht u contact met haar willen opnemen dan kan dat via: verstraete.joni@gmail.com
Wat betreft de inzet van vrijwilligers is ons standpunt samengevat in de richtlijnen die hier te vinden zijn.
